Senet Nedir Senet Nasıl Doldurulur?

Ticari ve bireysel hayatta, borç-alacak ilişkilerini güvence altına almak ve ödemeleri belirli bir vadeye bağlamak amacıyla kullanılan en yaygın hukuki araçlardan biri senettir. Halk arasında basit bir borç belgesi olarak görülse de, senet aslında Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen, kendine özgü katı şekil şartlarına ve ciddi hukuki sonuçlara sahip bir kıymetli evraktır. Bu belgenin yanlış veya eksik doldurulması, alacaklının hakkını tahsil edememesine veya borçlunun haksız yere borç altına girmesine neden olabilir. Bu nedenle, Senet Nedir, Senet Nasıl Doldurulur? sorusunun cevabını bilmek, finansal güvenliğinizi sağlamak adına atılacak en önemli adımlardan biridir. Bu yazımızda, senedin hukuki tanımından başlayarak, bir senedi geçerli kılan zorunlu unsurlara, adım adım senet doldurma sürecinden senedin ödenmemesi durumunda ortaya çıkacak hukuki sonuçlara kadar tüm detaylar ele alınmaya çalışılacaktır

Bölüm 1: Senet Ne Demek? Hukuki Niteliği ve Tanımı (Senet Nedir Senet Nasıl Doldurulur?)

Senet Ne Demek?

Senet ne demek sorusu, hukuki ve ticari terminolojide önemli bir yere sahiptir. En genel tanımıyla senet, bir kişinin borcunu belirli bir tarihte, belirli bir kişiye veya onun emrine kayıtsız şartsız ödeyeceğini taahhüt ettiği yazılı bir belgedir. Ticari hayatta “senet” olarak adlandırılan bu belge, hukuki olarak aslında bir “bono”dur. Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen üç tür kambiyo senedinden (poliçe, bono, çek) biri olan bono, ikili bir ilişkiye dayanır: borcu ödemeyi taahhüt eden “düzenleyen” (keşideci) ve alacaklı olan “lehtar” Bu yapısıyla bono, bir ödeme vaadi niteliği taşır ve bir kredi aracı olarak da işlev görür. Senet nedir, senet nasıl doldurulur? konusunun temelini, bu belgenin bir bono olduğu ve TTK hükümlerine tabi olduğu bilgisi oluşturmaktadır.

Emre Yazılı Senet Nedir?

Kambiyo senetlerinin temel özelliklerinden biri, ciro (devir) yoluyla el değiştirebilmeleridir. Bu özellik, onların “emre yazılı” olmasından kaynaklanır. Emre yazılı senet nedir? sorusunun cevabı, senedin üzerinde adı yazılı olan kişiye (lehtara) veya onun “emrine”, yani onun ciro ederek devredeceği başka bir kişiye ödeme yapılmasını sağlayan senet türüdür. Bonolar, kanunen emre yazılı senet olarak kabul edilir. Bu, lehtarın senedi bir başkasına devrederek alacağını tahsil etme veya borcuna karşılık kullanma imkânına sahip olduğu anlamına gelir. Bir senedin nama (kişiye özel) yazılı hale getirilmesi ve devrinin kısıtlanması için üzerine “emre yazılı değildir” gibi bir ibarenin eklenmesi gerekir. Aksi halde, her emre yazili senet ciro ile devredilebilir.

Bölüm 2: Senette Zorunlu Unsurlar ve Geçerlilik Şartları

Bir senedin hukuken geçerli bir kambiyo senedi (bono) sayılabilmesi ve icra takibi gibi özel hukuki yollara konu olabilmesi için kanunda belirtilen şekil şartlarını eksiksiz olarak taşıması gerekir. Bu unsurlardan birinin bile eksik olması, senedi geçersiz kılarak adi bir borç belgesine dönüştürebilir. Bu nedenle, senette zorunlu unsurlar konusunu bilmek hayati önem taşır.

Senet Geçerlilik Şartları Nelerdir?

Senet geçerlilik şartları, Türk Ticaret Kanunu’nun 776. maddesinde açıkça sayılmıştır. Bu şartlar, mutlak zorunlu unsurlar ve alternatifli zorunlu unsurlar olarak ikiye ayrılır.

Türk Ticaret Kanunu Madde 776 – Bono veya Emre Yazılı Senedin Unsurları

(1) Bono veya emre yazılı senet;

1. a) Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini ve senet Türkçeden başka bir dille yazılmışsa, o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
2. b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadini,
3. c) Vadeyi,
4. d) Ödeme yerini,
5. e) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,
6. f) Düzenlenme tarihini ve yerini,
7. g) Düzenleyenin imzasını,

içerir.

Aşağıdaki tablo, senette zorunlu unsurlar ve alternatiflerini detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Bu tablo, senet nedir, senet nasıl doldurulur? sorusuna verilecek en temel yanıtlardan biridir.

Tablo: Senette Zorunlu ve Tali Unsurlar (Senette Geçerlilik Şartları)

Bu senet geçerlilik şartları eksiksiz olarak yerine getirildiğinde, belge hukuken güçlü bir kambiyo senedi niteliği kazanır.

Bölüm 3: Senet Nasıl Doldurulur? Adım Adım Rehber

Bir senedin hukuki olarak sorunsuz olması için doğru bir şekilde doldurulması şarttır. Senet doldurma işlemi dikkat ve özen gerektirir. Aşağıda, standart bir senet örneği üzerinden senet nasıl yazılır sorusunun cevabı adım adım açıklanmıştır.

Adım 1: Vade, Tutar ve Numara Bilgileri

• Vade (Ödeme Günü): Senedin sağ üst köşesinde yer alan “Ödeme Günü” kısmına, borcun ödeneceği tarih gün, ay ve yıl olarak rakamla yazılmalıdır (Örn: 15.10.2025).
• Tutar (Rakamla): “Türk Lirası” ve “Kuruş” bölümlerine, ödenecek tutar rakamla yazılır. Enflasyon veya sonradan ekleme riskine karşı, rakamla yazılan tutarın başına ve sonuna diyez (#) işareti konulması yaygın ve güvenli bir uygulamadır (Örn: #50.000,00#). Kuruş yoksa bu kısma çizgi çekilebilir.
• No: Bu alan zorunlu değildir ancak özellikle birden fazla senedin düzenlendiği durumlarda (taksitli satışlar gibi) takip kolaylığı için senetlere sıra numarası verilebilir.

Adım 2: Lehtar (Alacaklı) ve Tutar (Yazıyla)

• Lehtar: “Mukabilinde… tarihinde Sayın…” ifadesinden sonra gelen boşluğa, alacaklının (lehtarın) tam adı ve soyadı (tüzel kişi ise tam unvanı) yazılır.
• Tutar (Yazıyla): “…yalnız…” ile başlayan cümlenin devamına, ödenecek olan tutar bu kez yazıyla yazılır. Rakamla yazılan tutar ile yazıyla yazılan tutar arasında bir fark olması durumunda, kanunen yazıyla yazılan tutar geçerli kabul edilir. Bu nedenle bu kısmın hatasız doldurulması çok önemlidir. Yazıyla yazılan tutarın da başına ve sonuna diyez (#) işareti konulmalıdır (Örn: #ElliBinTürkLirası#).

Adım 3: Borcun Sebebi ve Yetkili Mahkeme

• Bedel Kaydı: “Bedeli… ahzolunmuştur” kısmındaki boşluğa, borcun kaynağını belirtmek için “nakden” (para borcu ise) veya “malen” (bir mal alışverişinden kaynaklanıyorsa) ifadelerinden biri yazılır. Bu, zorunlu bir unsur olmasa da ispat kolaylığı açısından önemlidir.
• Yetki Kaydı: “İhtilaf vukuunda… Mahkemelerinin selahiyetini şimdiden kabul eylerim” bölümüne, olası bir anlaşmazlık durumunda hangi şehirdeki mahkemelerin yetkili olacağı yazılabilir. Bu da ihtiyari bir unsurdur.

Adım 4: Borçlu (Düzenleyen), Kefil ve İmzalar

• Borçlu (Ödeyecek): Senedin alt kısmında yer alan “ÖDEYECEK” bölümüne, borçlunun (düzenleyenin) adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve adresi eksiksiz olarak yazılmalıdır. Borçlu bir şirket ise tam unvanı, vergi dairesi ve numarası yazılır.
• Kefil (Aval): Eğer senet için bir kefil (aval veren) varsa, bu kişinin de bilgileri (ad, soyad, T.C. kimlik no, adres, imza) ilgili bölüme eklenir.
• Düzenleme Tarihi: Borçlu bilgilerinin yanında yer alan “Tanzim (Düzenleme) Tarihi” kısmına, senedin düzenlendiği günün tarihi yazılmalıdır. Bu, mutlak zorunlu bir unsurdur.
• İmza: En kritik adımdır. Borçlu, “ÖDEYECEK” bölümündeki imza alanına kendi el yazısıyla imzasını atmalıdır. Varsa kefil de kendi bölümüne imza atar. Islak imza şarttır; mühür veya parmak izi senedi geçersiz kılar.Bu adımlarla
  senet doldurma işlemi tamamlanmış olur. Bir senet doldurma örneği incelenerek bu adımlar pekiştirilebilir.

Bölüm 4: Senette Kefalet (Aval) ve Ciro

Bir senedin hukuki gücünü ve tedavül kabiliyetini artıran iki önemli kurum aval ve cirodur. Bu kavramları bilmek, senet nedir, senet nasıl doldurulur? sorusunun ötesinde, senedin ticari hayattaki işlevini anlamayı sağlar.

Kefilsiz Senet Geçerli Midir? (Aval Kavramı)

Evet, kefilsiz senet geçerli midir? sorusunun cevabı kesindir: Bir senedin geçerli olması için kefil (aval) bulunması zorunlu değildir. Aval, senet bedelinin ödenmesi için verilen kişisel bir teminattır ve ihtiyari bir unsurdur. Aval veren kişi (avalist), kimin için teminat vermişse, tıpkı onun gibi sorumlu olur. Örneğin, asıl borçlu (düzenleyen) lehine aval veren kişi, borç ödenmediğinde alacaklıya karşı asıl borçlu gibi müteselsilen sorumlu hale gelir. Aval, senedin ön yüzüne atılan ve düzenleyenin imzası dışındaki her imza ile veya senedin arkasına “aval içindir” gibi bir şerh düşülüp imzalanarak verilebilir.Uygulamada senetlerdeki “kefil” bölümüne atılan imza, hukuken aval hükmündedir.

Emre Yazılı Senet Nasıl Devredilir? (Ciro)

Emre yazılı senet, yani bono, ciro ve teslim yoluyla bir başkasına devredilebilir. Ciro, senet üzerindeki hakların tamamının bir başkasına devredilmesi anlamına gelen bir irade beyanıdır. Genellikle senedin arka yüzüne “ödeyiniz” yazılarak ve imza atılarak yapılır. Senedi ciro eden kişiye “ciranta” denir. Her ciranta, senedin ödenmemesi durumunda kendisinden sonra gelen hamile (senedi elinde bulunduran kişiye) karşı sorumlu olur. Bu zincirleme sorumluluk, senedin tedavül gücünü ve güvenilirliğini artırır.

Bölüm 5: Senet Ödenmezse Ne Olur? Protesto ve İcra Süreci

Vadesi geldiği halde ödenmeyen bir senet, alacaklıya bir dizi yasal hakkı kullanma imkânı tanır. Bu süreç genellikle protesto çekilmesi ve ardından icra takibi başlatılması şeklinde işler.

Protestosuz Senet Nedir?

Bir senedin vadesinde ödenmediğinin resmi olarak tespiti için noter aracılığıyla çekilen ihtarnameye “protesto” denir. Protesto çekmek, alacaklının asıl borçlu dışındaki diğer sorumlulara (cirantalara) başvurabilmesi için bir ön şarttır. Ancak, senet üzerine “protestosuz”, “masrafsız iade” veya “protestodan muaftır” gibi bir kayıt düşülmüşse, bu senet protestosuz senet nedir sorusunun cevabını oluşturur. Bu durumda alacaklı, cirantalara başvurmak için protesto çekme yükümlülüğünden kurtulur. Bu kayıt, senet düzenleme aşamasında borçlu tarafından konulabileceği gibi, cirantalardan biri tarafından da konulabilir.

Senet Protesto Süresi ve İcra Takibi

Protesto çekilmesi gereken durumlarda, senet protesto süresi ödeme gününü takip eden iki iş günüdür. Bu süre içinde protesto çekilmezse, alacaklı cirantalara karşı başvuru hakkını kaybeder ancak asıl borçluya karşı takip hakkı devam eder. Vadesinde ödenmeyen bir senet için alacaklı, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi başlatabilir. Bu takip türü, genel haciz yoluna göre daha hızlı ve borçlunun itiraz haklarının daha sınırlı olduğu avantajlı bir yoldur.

Senetteki İmzaya İtiraz

Kambiyo senedine dayalı bir icra takibi başlatıldığında, borçlunun en temel savunma haklarından biri senetteki imzaya itiraz etmektir. Borçlu, senet altındaki imzanın kendisine ait olmadığını düşünüyorsa, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde, takibin yapıldığı yerdeki İcra Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak imzaya itiraz edebilir. Bu itirazın dilekçede açıkça belirtilmesi gerekir. Mahkeme, yapacağı bilirkişi incelemesi sonucunda imzanın sahte olduğuna karar verirse takip iptal edilir.

Bölüm 6: Senette Zamanaşımı ve Geçerlilik Süresi

Her alacak hakkı gibi, senetten doğan alacaklar da belirli süreler içinde talep edilmediği takdirde zamanaşımına uğrar. Senet nedir, senet nasıl doldurulur? sorusu kadar, bu senedin ne kadar süreyle geçerli olacağını bilmek de önemlidir.

Senette Zamanaşımı Süreleri

Senette zamanaşımı, senedin türüne ve kimden talep edildiğine göre değişir. Kambiyo senedi olan bonolar için TTK’da özel zamanaşımı süreleri öngörülmüştür:

• Asıl Borçluya (Düzenleyene) Karşı: Alacaklının, senedi düzenleyen asıl borçluya ve onun lehine aval verenlere karşı takip hakkı, vadenin geldiği tarihten itibaren 3 yıldır.
• Cirantalara (Başvuru Borçlularına) Karşı: Alacaklının (hamilin), senedi kendisine ciro eden cirantalara karşı başvuru hakkı 1 yıldır.
• Bir Cirantanın Diğerine Karşı: Senedi ödeyen bir cirantanın, kendisinden önceki cirantalara başvurma hakkı ise ödeme tarihinden itibaren 6 aydır.
• Bu süreler hak düşürücüdür ve borçlunun zamanaşımı def’ini mahkemede veya icra takibinde ileri sürmesi gerekir.

Senet Geçerlilik Süresi ve İcraya Verilen Senet

Senet geçerlilik süresi kavramı, aslında zamanaşımı süresini ifade eder. İcraya verilen senet kaç yıl geçerli olur sorusuna gelince; bir senet için icra takibi başlatılması, zamanaşımını keser. Yani takip başlatıldığı anda süre durur ve yeniden işlemeye başlar. Ancak, icra dosyası 1 yıl boyunca alacaklı tarafından hiçbir işlem yapılmadan (haciz talebi gibi) bırakılırsa, dosya takipsizlik nedeniyle işlemden kaldırılır. Fakat bu durum borcu ortadan kaldırmaz. Alacaklı, 3 yıllık ana zamanaşımı süresi dolmadığı sürece dosyayı yenileyerek takibe devam edebilir.

Bölüm 7: Senet Nasıl Hükümsüz Olur ve Profesyonel Destek

Bir senedin geçersiz hale gelmesi, genellikle zorunlu unsurlardaki eksikliklerden veya hukuka aykırı durumlardan kaynaklanır. Senet nasıl hükümsüz olur sorusunun başlıca cevapları şunlardır:

• Zorunlu Unsurların Eksikliği: Yukarıda tabloda belirtilen mutlak zorunlu unsurlardan birinin (bono ibaresi, kayıtsız şartsız ödeme vaadi, lehtar, imza, düzenleme tarihi) olmaması senedi bono olmaktan çıkarır.
• Sahtecilik (Tahrifat): Senet üzerindeki imzanın veya yazıların sahte olması, senedi geçersiz kılar. Senetteki imzaya itiraz bu duruma bir örnektir.
• Hukuka ve Ahlaka Aykırılık: Kumar borcu gibi hukuka veya ahlaka aykırı bir nedenle düzenlenen senetler geçersizdir.
• Ehliyetsizlik: Senedi düzenleyen kişinin hukuki işlem yapma ehliyetine sahip olmaması (küçük veya kısıtlı olması) senedi hükümsüz kılabilir.

Görüldüğü üzere, senet düzenleme ve tahsil süreci, birçok teknik detay ve hukuki prosedür içermektedir. Bu süreçte yapılacak bir hata, ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle, özellikle yüksek meblağlı işlemlerde veya bir uyuşmazlık durumunda bir Adana İcra Avukatı gibi uzman bir hukukçudan destek almak, haklarınızı korumanın en güvenli yoludur. Halk arasında ‘Adana en iyi icra avukatı’ arayışı yaygın olsa da, senetler ve kambiyo hukuku alanında tecrübeli, müvekkilinin menfaatlerini titizlikle savunan bir profesyonelle çalışmak esastır.

Yasal Uyarı: Bu yazı genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Yazılarımız düzenli aralıklarla kontrol ediliyor olsa da; Her gün değişen içtihatlar neticesinde yazımızın güncelliği de garanti edilememektedir. Her somut olay kendi özel koşullarına göre değerlendirilmelidir. Hak kayıpları yaşamamak için profesyonel hukuki yardım almanız tavsiye edilir.