Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir?

Boşanma süreci, bir evliliği sonlandırırken, ebeveynler için yeni ve hayat boyu sürecek bir sorumluluğun başlangıcını da beraberinde getirir: müşterek çocuğun velayeti. Velayet kararı, şüphesiz bu sürecin en hassas ve en önemli hukuki sonucudur. Özellikle çocuğun okula başlamasıyla birlikte, hayatına eğitim, sosyal çevre, arkadaşlık ilişkileri gibi yeni ve karmaşık dinamikler dahil olur. Bu nedenle, Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? sorusu, mahkemelerin çok daha detaylı ve çok yönlü bir değerlendirme yapmasını gerektiren kritik bir meseledir. Bu dönemde verilecek karar, çocuğun sadece kiminle yaşayacağını değil, aynı zamanda akademik başarısını, sosyal uyumunu ve gelecekteki kişiliğini de doğrudan etkilemektedir. Aynı zamanda bu karar, kamu düzenine ilişkindir.

Türk hukuk sisteminde velayet kararlarının temelini oluşturan tek ve mutlak ilke “çocuğun üstün yararı”dır. Bu ilke, cinsiyet, ekonomik durum veya sosyal statü gibi faktörlerin ötesinde, çocuğun bedensel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişiminin en iyi şekilde hangi ebeveynin yanında sağlanacağını araştırır. Bu yazımıda, Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? sorusu, çocuğun yaşı, eğitimi, sosyal çevresi, kendi görüşü ve ebeveynlerin durumu gibi tüm belirleyici faktörler göz önünde bulundurularak, güncel Yargıtay kararları ışığında ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.

Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? Belirleyici Kriterler

Okul çağı (genellikle 6–18 yaş arası), çocuğun birey olarak şekillendiği, sosyal çevresinin genişlediği ve eğitim hayatının temelinin atıldığı bir dönemdir. Bu nedenle mahkemeler, bu yaş grubundaki çocukların velayetini düzenlerken, küçük yaşlardaki çocuklara göre daha farklı ve daha detaylı kriterleri göz önünde bulundurmaktadır.

Velayet Davalarında Çocuğun Üstün Yararı: Okul Çağındaki Bir Çocuk İçin Anlamı

Velayet hukukunun temel taşı olan “çocuğun üstün yararı” ilkesi, okul çağındaki bir çocuk için somut olarak şu anlamlara gelmektedir: 

• Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? Sorusunun Cevabında Eğitim Hayatının Devamlılığı: Çocuğun mevcut okulundan, öğretmenlerinden ve eğitim düzeninden koparılmaması esastır.
• Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir? Sorusunun Cevabında Sosyal Çevrenin Korunması: Çocuğun alıştığı sosyal ortam, arkadaş çevresi ve mahalle ilişkilerinin sürdürülmesi, psikolojik sağlığı için önemlidir.
• Duygusal ve Fiziksel Güvenlik: Çocuğun sevgi, şefkat ve ilgi göreceği, her türlü ihmal ve istismardan uzak, güvenli bir aile ortamında büyümesi.
• Ahlaki ve Sosyal Gelişim: Çocuğa iyi bir rol model olabilecek, onun ahlaki ve sosyal gelişimini destekleyecek bir ebeveynle yaşaması.
• Kardeş İlişkileri: Varsa kardeşleriyle olan bağının koparılmaması ve birlikte büyümelerinin sağlanması.

Mahkeme, bu faktörlerin tamamını bir bütün olarak değerlendirir ve hangi ebeveynin bu koşulları daha iyi sağlayacağına kanaat getirirse velayeti o tarafa verir.

Velayet Davalarında Çocuğun Görüşü ve İdrak Yaşının Önemi

Okul çağı, çocuğun kendi duygu ve düşüncelerini ifade etme becerisinin geliştiği bir dönemdir. Bu nedenle, çocuğun velayet konusundaki kendi görüşü, yargılamanın en önemli unsurlarından biri haline gelir.

• İdrak Yaşının Önemi: Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, 8 yaş ve üzeri çocuklar “idrak yaşına” ulaşmış kabul edilir ve velayetleri hakkında karar verilmeden önce görüşlerinin alınması yasal bir zorunluluktur. Mahkemenin İdrak Yaşındaki Çocuğu dinlemeden karar vermesi, tek başına Yargıtay tarafından bozma sebebi sayılır. 
• Görüşün Değeri: Çocuğun beyanı, özellikle 8 yaşındaki çocuğun velayeti kime verilir sorusundan itibaren önem kazanmaya başlar ve 12 yaşından sonra kararlar üzerindeki etkisi daha da artar. Mahkeme, uzman bir pedagog veya psikolog aracılığıyla çocuğun hangi ebeveynle kalmak istediğini, bu tercihinin nedenlerini, samimi ve özgür iradesine dayanıp dayanmadığını tespit etmekle mükelleftir.
• Hakimin Takdiri: Çocuğun görüşü mahkeme için bağlayıcı değildir.  Hakim, çocuğun tercihinin anlık bir hevese veya diğer ebeveynin maddi vaatleri gibi yanlış yönlendirmelere dayanıp dayanmadığını ve en önemlisi bu tercihin çocuğun kendi üstün yararına hizmet edip etmediğini değerlendirir. Eğer çocuğun tercihi, onun gelişimine zarar verecek bir durumu içeriyorsa, hakim bu görüşün aksine karar vermeye yetkilidir.

Velayet Davalarında Ebeveynlerin Durumu ve Yaşam Koşullarının Önemi

Mahkeme, velayet kararını verirken ebeveynleri birbiriyle kıyaslar ve çocuğun menfaatine en uygun ortamı kimin sağlayacağını araştırır.

• Eğitimle İlgilenme Düzeyi: Okul çağındaki bir çocuk için en önemli konulardan biri eğitimdir. Mahkeme, hangi ebeveynin çocuğun eğitimiyle daha yakından ilgilendiğini, derslerine yardımcı olduğunu, okul-aile birliği toplantılarına katıldığını ve çocuğun akademik geleceği için daha iyi bir vizyon sunduğunu değerlendirir.
• Sağlanacak Sosyal ve Fiziksel Koşullar: Çocuğa sunulacak yaşam ortamı (ayrı bir oda, ders çalışma alanı), sosyal ve kültürel faaliyetlere katılım imkanı, sağlık hizmetlerine erişim gibi faktörler kararda etkili olmaktadır.
• Ekonomik Durum: Ebeveynlerden birinin diğerine göre daha varlıklı olması, tek başına velayeti almak için yeterli bir sebep değildir. Önemli olan, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek istikrarlı bir yaşam sunmaktır. Ekonomik durumu daha zayıf olan velayet sahibi ebeveyn, diğer ebeveynden iştirak nafakası alarak bu dengeyi kurar.

Türk Medeni Kanunu Madde 339 – Velayetin Kapsamı

Ana ve baba, çocuğun bakım ve eğitimi konusunda onun menfaatini göz önünde tutarak gerekli kararları alır ve uygularlar. Çocuk, ana ve babasının sözünü dinlemekle yükümlüdür. Ana ve baba, olgunluğu ölçüsünde çocuğa hayatını düzenleme olanağı tanırlar; önemli konularda olabildiğince onun düşüncesini göz önünde tutarlar. Çocuk, ana ve babasının rızası dışında evi terkedemez ve yasal sebep olmaksızın onlardan alınamaz. Çocuğun adını ana ve babası koyar.

Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir Sorusunun Cevabında; Anne

Okul çağına gelmiş bir çocuk için “anne bakım ve şefkatine muhtaçlık” karinesi, okul öncesi döneme göre etkisini yitirmeye başlasa da, annenin velayeti alması yönündeki eğilim devam etmektedir. Mahkemeler, özellikle okulun ilk yıllarında (6–10 yaş arası) çocuğun hala anne ilgisine daha fazla ihtiyaç duyduğunu göz önünde bulundurabilir.

Çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilir sorusunun cevabı, annenin çocuğa sunduğu fiili bakım ve ilgiyle doğrudan ilişkilidir. Eğer anne, çocuğun birincil bakıcısı konumundaysa, onun eğitimiyle, sağlığıyla ve sosyal hayatıyla yakından ilgileniyorsa ve çocuğun da anneyle kalma yönünde bir tercihi varsa, velayetin anneye verilmesi kuraldır.

Okul Çağındaki Çocukların Velayeti Kime Verilir Sorusunun Cevabında; Baba

Türk hukukunda anne ve baba velayet konusunda eşit haklara sahiptir. Bu nedenle, çocuğun velayeti hangi durumlarda babaya verilir sorusu da sıkça gündeme gelmektedir. Aşağıdaki durumların varlığı halinde, okul çağındaki bir çocuğun velayeti babaya verilebilir:

• Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Babaya Verilir? Sorusunun Cevabında Annenin Velayet Görevini İhmal Etmesinin Etkisi : Annenin çocuğun eğitimiyle ilgilenmemesi, sağlık kontrollerini aksatması, onu sık sık yalnız bırakması gibi durumlar velayetin babaya verilmesi için bir nedendir.
• Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Babaya Verilir? Sorusunun Cevabında Çocuğun Bizzat Babayı Tercih Etmesinin Etkisi : İdrak yaşındaki çocuğun, uzman raporlarıyla da desteklenen samimi ve tutarlı bir şekilde babasıyla yaşamak istediğini beyan etmesi, kararda önemli bir etkendir. 
• Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Babaya Verilir? Sorusunun Cevabında Babanın Daha İyi Koşullar Sunmasının Etkisi : Babanın, çocuğun eğitim hayatına, sosyal gelişimine ve istikrarlı bir düzene sahip olmasına yönelik daha iyi imkanlar sunması ve bunu somut delillerle ispatlaması.
• Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Babaya Verilir? Sorusunun Cevabında Annenin Çocuğun Gelişimine Zarar Veren Davranışlarının Etkisi: Annenin çocuğun yanında istikrarsız veya ahlaka aykırı bir yaşam sürmesi, babayla kişisel ilişkisini engellemesi gibi durumlar velayetin babaya verilmesini gerektirebilir.

Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Anneye veya Babaya Verilmez?

Velayet, bir hak olduğu kadar bir yükümlülüktür. Bu yükümlülüğü yerine getiremeyen veya çocuğun gelişimine zarar veren ebeveyne velayet verilmez. Çocuğun velayeti hangi durumlarda anneye verilmez veya çocuğun velayeti hangi durumlarda babaya verilmez sorularının cevabı her iki ebeveyn için de ortaktır:

• Çocuğa karşı fiziksel veya psikolojik şiddet uygulamak. 
• Çocuğu ihmal etmek, temel bakım ve sağlık ihtiyaçlarını karşılamamak.
• Alkol veya uyuşturucu bağımlılığı gibi çocuğun güvenliğini tehlikeye atan bir duruma sahip olmak.
• Çocuğun ahlaki gelişimini olumsuz etkileyecek haysiyetsiz bir yaşam sürmek.
• Çocuğun diğer ebeveynle olan kişisel ilişkisini haksız ve sürekli olarak engellemek.

Evi Terk Eden Anneye Velayet Verilir Mi?

Bu soru, velayet davalarında sıkça karşılaşılan bir durumdur. Tek başına evi terk etme eylemi, velayetin kaybedilmesi için yeterli bir sebep değildir.  Mahkeme, terk eyleminin nedenlerini ve sonuçlarını inceler. Eğer anne, şiddet gibi haklı bir nedenle evi terk etmişse bu durum aleyhine yorumlanmaz. Ancak anne, çocuğu da fiilen terk etmiş, onunla ilgilenmemiş ve sorumluluklarından kaçmışsa, bu durum velayet görevini ağır şekilde ihmal ettiğini gösterir ve velayeti kaybetmesine neden olabilir. 

Tablo: okul çağındaki çocukların velayetinde yaşın rolü ve önemi

Bu süreçlerin karmaşıklığı ve hassasiyeti göz önüne alındığında, bir Adana Velayet Davası Avukatı ile çalışmak, davanın çocuğun menfaatleri doğrultusunda en doğru şekilde yürütülmesi için kritik bir adımdır. Alanında uzman bir avukat, gerekli delillerin toplanması, sosyal inceleme raporunun doğru değerlendirilmesi ve çocuğun görüşünün usulüne uygun alınması gibi konularda yol gösterici olacaktır. Halk arasında Adana en iyi boşanma avukatı gibi arayışlar olsa da, önemli olanın ebeveynlerin ve çocuğun haklarını en iyi şekilde koruyacak, aile hukuku alanında tecrübeli bir hukukçu ile çalışmak olduğu unutulmamalıdır.

Yasal Uyarı: Bu yazı genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Yazılarımız düzenli aralıklarla kontrol ediliyor olsa da; Her gün değişen içtihatlar neticesinde yazımızın güncelliği de garanti edilememektedir. Her somut olay kendi özel koşullarına göre değerlendirilmelidir. Hak kayıpları yaşamamak için profesyonel hukuki yardım almanız tavsiye edilir.